የ “ባልበላውም ጭሬ ልበትነው” ፖለቲካ አዲስ አበባ፣ #የመገንጠል ጥያቄና የአገር ህልውና ፈተና-ልደቱ አያሌው

ኢትዮጵያ ወደ ቀውስ-አንዳርጋቸው ጽጌ

Global Ethiopian Diaspora Open Letter,

To the Prime Minister of Ethiopia,

Addis Ababa, Ethiopia.

March 8, 2023,


Dr. Abiy Ahmed Ali,

The Ethiopian Diaspora has supported you and your administration in our hope for a generational transformation in Ethiopia. The Diaspora has also been a critical catalyst in sending much-needed remittance, direct investments, funds to save lives and alleviate the suffering caused by drought and conflict, provision of public health advice, materials during the COVID pandemic, as well as diplomatic and financial support for the construction of the Grand Ethiopian Renaissance Dam (GERD) on the Blue Nile.

On November 4, 2020, when TPLF launched an attack on the Ethiopian National Defense forces (ENDF) stationed in Tigray and expanded the conflict by invading the Amhara and Afar regions, the country faced an unprecedented diplomatic nightmare. Ethiopia was faced with crippling economic sanctions and immense pressure from the West and the international media. We organized and facilitated advocacy campaigns, provided diplomatic support, and lobbied the United States Congress, the United Nations, and other global bodies. We joined forces with pro-peace pan-African allies and staged massive worldwide protests to say "#NOMORE" and became the voice that Ethiopia was denied on the global stage.

We, the undersigned diaspora organizations globally, are leaders and key contributors who worked day and night on these and other efforts to help our native country in multifarious ways.  While doing so, we gave you the benefit of the doubt focusing on the threat to Ethiopia's sovereignty and unity despite your party’s controversial legacy of driving ethnic or identity politics. This, unfortunately, made us often look at defending the indefensible. We acted in good faith, guided by your promises and pledges to the Ethiopian people.

Regrettably, our faith in your leadership and hopes for real change have succumbed to broken promises. The fact of the matter, however, is that, unfortunately, the country is in an abysmal situation five years after you accede to power.  We are therefore obliged to write this open letter to you.

The following are some of our concerns and disappointments:

We are watching in horror the unabated human rights violations under your stewardship. Ethnically targeted mass arrests, summary executions, restrictions of free movement, and free speech, and grave crimes against humanity continue to be committed at scale, with the complicity of your administration.

Those at home who voice dissent or challenge your policies, including journalists and human rights activists, are jailed. The number of prisoners of conscience unjustly jailed across Ethiopia has surged.

The pattern of your administration's actions or lack thereof in critical matters of national interest has broken the public's trust. You have consistently ignored the rules of the parliamentary system by making unilateral decisions on essential items without even a semblance of interest in listening to alternative opinions.We are also watching with grave concern as your administration works to rehabilitate the criminal enterprise of TPLF while the TPLF is openly and blatantly violating the terms of the Pretoria peace agreement.

We are dismayed at your administration's tolerance of the wide-scale human rights violations, most notably in Oromia, and the admitted entanglement of Prosperity Party officials with the Oromo Liberation Army (OLA), a group parliament labeled as terrorists.

Horrific crimes against humanity, including gruesome reports of lynchings, rapes, and beheadings, have been committed on civilians, most notably targeting the Amharas, Orthodox Christians, and minority groups like Gurage and Gedeo, just to name a few.

Genocidal acts against Amhara civilians, resettled in Western Oromia during the 1980's famine, continue with utter impunity.

The pattern of collaboration among local officials, police, and security forces appears to demonstrate an organized ethnic-cleansing campaign rather than isolated tribal attacks. This has rightfully outraged Ethiopians and human rights activists throughout the world.

In contravention of the Constitution, your administration has played politics with religion. It has directly interfered with the affairs of religious institutions and undermined spiritual leaders.

Most notably, the Ethiopian Orthodox Tewahedo Church has been targeted, including the recent tragedy in Shashemene, where several churchgoers were shot dead by Oromia security forces.

You have been in power for five years! Beyond the creation of the ineffective "national dialogue commission," there has been no genuine effort or sense of urgency to end the failed TPLF-EPRDF apartheid-like ethnic politics or to reform the ethnic-based Constitution.  Instead of liberating Ethiopia from the shackles of tribal politics, your administration regrettably has chosen to normalize and expand the inequities of institutionalized tribalism.

The mass displacement of over 3.6 million people has made Ethiopia a land with the world with the highest number of internally displaced people (IDPs).

Actions by your administration under the pretext of urban development, including the forced demolition of non-Oromo-speaking citizens' homes in the suburbs of Addis Ababa, are making the IDP crises even worse. Homes are being bulldozed on thousands of men, women, and children without warning or contingency plans.

The rule of law requires that laws be applied equally, but your administration applies the Constitution arbitrarily and capriciously. A new ethnic-based region was created in southern Ethiopia for one ethnic group (Sidama) while simultaneously denying similar requests for other ethnic groups (Gurage and Wolayita.)

Security forces have shot at civilians, including peaceful protestors in Wolkite (ወልቂጤ) and churchgoers in Shashemene (ሻሸመኔ) towns. Security forces who kill civilians are never brought to justice.

Your administration's undertaking of the country's recorded history is questionable. The unmatched tolerance for groups defacing or demolishing cultural heritages and national symbols, the systematic tribalization of pan-Ethiopian institutions, and the demographic engineering in multicultural cities are deeply troubling.

Your administration has focused on a single ethnic cultural revolution rather than multiculturalism. The issue of Addis Ababa's ownership, the nation's capital city and diplomatic capital of Africa, resonating with a single ethnic group takeover is outrageous. It will open the door to a never-ending ethnic conflict and bloodshed.

Repressive actions such as banning the Ethiopian heritage flag and harassing people who wear these pan-African colors have now been escalated to prohibiting people from celebrating Adwa's victory at Menelik Square in Addis Ababa.

On March 2, 2023, your security forces stormed and desecrated St. George Ethiopian Orthodox Tewahedo Church during a church ceremony and indiscriminately tear-gassed people, causing several injuries and even death. The unprovoked attack on peacefully assembled citizens demonstrates a complete disregard for the rule of law and the emergence of a police state.

During the last five years, the country's borders have become defenseless. The country's sovereignty is being routinely violated, notably in areas bordering Sudan and South Sudan.

Like its predecessors, your administration has failed to ensure food security. According to the UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA), over 20 million people need "targeted assistance." The latest calamity is in Borana. The Government is too busy with image building by exporting wheat and "managing" damages on all fronts through the securitization of ethnicity.

Rampant corruption and nepotism within the Government are growing alarmingly, with the soaring inflation and total failure to make the Ethiopian economy manageable.

The gross negligence of your administration to redress these problems, and in some cases, support or ignore criminal activities of Federal and Oromia regional government officials, has allowed the culture of impunity to flourish at scale. The responsibility for why and under whose authority such problematic policies have been pursued lies on you — the Prime Minister, the Head of Government, and the Commander in Chief of the Armed Forces.

Unless a targeted and decisive corrective action is taken, Ethiopia will be the only country in the world that is directly involved in working against itself and on a path to self-destruction. History will judge our society, your government, and, above all, you personally, on how effectively you handle these crises.

The Ethiopian Diaspora is therefore obliged to be a voice for the voiceless Ethiopian people. Now is your opportunity to demonstrate that you can honor your pledges. Therefore, we request your administration to act with urgency to immediately change this dangerous trajectory and take decisive corrective actions to right the wrongs, protect the citizenry of Ethiopia, and redress grievances.  

At stake is the survival of Ethiopia as a nation. To avoid the trajectory of State collapse, your government must be inclusive of all stakeholders to move Ethiopia out of the dilemma your administration has put her in.

May God bless Ethiopia! And Her people!

Worldwide Ethiopian Diaspora Open Letter to Dr. Abiy Ahmed, Prime Minister of Ethio

የአለም አቀፍ ኢትዮጵያውያን ዲያስፖራ ግልፅ ደብዳቤ ለዶ/ር አብይ አህመድ የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር

ዶ/ር ለማ መገርሳን፣ አቶ ደመቀ መኮንንን፣ አቶ ገዱ አንዳርጋቸውን የመሳሰላችሁና “በቲም ለማ” ስም በለውጥ ሐዋሪያነት በህዝብ ስትሞገሱ የነበራችሁ ወገኖች - “ህይወታችንን ቁማር አስይዘን አመጣነው”  ያላችሁት ለውጥ ከሽፎ ሀገሪቱ እናንተው ለስልጣን ባበቃችሁት መሪ እንዲህ ላለ አደጋ ስትጋለጥ የእናንተ ሚና በዝምታ አድፍጦ መኖር፣ ወይም የአገዛዙ ታዛዥና አገልጋይ መሆን ነበረበትን?” 

አቶ አዲሱ ለገሰን፣ አቶ ተፈራ ዋልዋን፣ ዶ/ር አርከበ ዕቁባይን፣ አቶ ኩማ ደመቅሳን፣ አቶ ህላዊ ዮሴፍን የመሳሰላችሁና የ17 ዓመቱ መራራ የትጥቅ ጥግል አካል የነበራችሁ ወገኖች - “ሙሉ የወጣትነት  ዕድሜአችሁን በታጋይነት ያሳለፋችሁትና ብዙ ሺህ ጓዶቻችሁን በረሃ ላይ ቀብራችሁ የመጣችሁት ታገልንለት ያላችሁት ሀገርና ህዝብ እንዲህ በህልውና አደጋ ላይ ሲወድቅ የፖለቲካ ጡረተኛ ሆናችሁ 
በዝምታና በትዝብት ለማየት ነበርን?”
ፕሮፌሰር በየነ ጴጥሮስን፣ ፕሮፌሰር ብርሀኑ ነጋን፣ ዶ/ር አረጋዊ በርሄን፣ ዶ/ር በለጠ ሞላን የመሳሰላችሁ የተቃዋሚ ፓርቲ አመራር የሆናችሁና ሹመት ላይ የምትገኙ ወገኖች - “ለብዙ ዓመታት የደከማችሁበት የተቃውሞ ትግል የመጨረሻ ግብ የአምባገነን መሪ ሹመት ተቀብሎ የ አገዛዝ ስርዓት አጃቢና ተባባሪ ለመሆን ነበርን?” 
ክብርት ፕሬዚደንት ሣህለወርቅ ዘውዴን፣ ዶ/ር ዳንኤል በቀለን፣ ወ/ሮ መዓዛ አሸናፊን፣ ወ/ሪት ብርቱካን ሚደቅሳን፣ ፕሮፌሰር መስፍን አርዓያን፣ ዲያቆን ዳንኤል ክብረትን የመሳሰላችሁና ከፍተኛ የሞራል ልዕልናና የህዝብ አክብሮት ያተረፋችሁ ወገኖች - “የህይወት ዘመናችሁ የመጨረሻ ስኬት ከአምባገነን ስርዓት ሹመት ተቀብሎ የአገዛዝ መዋቢያ ጌጥ መሆን ነውን?” 

በ27 ዓመቱ የትግል እንቅስቃሴ የፓርቲ አመራር፣ አክቲቪስትና ጋዜጠኛ ሆናችሁ በግንባር ቀደምትነት ስትታገሉ የምናውቃችሁ አቶ አንዳርጋቸው ጽጌን፣ አርቲስት ታማኝ በየነን፣ አቶ አንዱዓለም አራጌንና አቶ የሺዋስ አሰፋን የመሳሰላችሁ ወገኖች - “የዛሬው አገዛዝ በሁለንተናዊ መልኩ ከትናንቱ አገዛዝ የባሰና የከፋ ሆኖ እያለ ዝምታን በመምረጥ ወይም ያልተገባ ሰበብ አስባብ በመስጠት ስርዓቱን ማባባል 
ወይም በለሆሳስ መደገፍ የመረጣችሁት ቀድሞውንም የትግላችሁ የመጨረሻ ግብ የስርዓት ለውጥ ሳይሆን የህወሐት መውደቅና የጠቅላይ ሚኒስትር ለውጥ ነበር ማለት ነውን?” 

በአጠቃላይ ከዚህ በላይ የተጠቀሳችሁ ወገኖችና በስራችሁ ስኬት የህዝብ አድናቆትንና ክብር ያተረፋችሁ ተዋቂ ስፖርተኞች፣ የኪነ ጥበብ ሰዎች፣ ጋዜጠኞች፣ ምሁራን፣ የሃይማኖት አባቶችና የሀገር ሽማግሌዎች፣ በተለያየ ደረጃ ሀገራችሁን ያገለገላችሁ የቀድሞ ባለስልጣናት፣ ወዘተ …ታዋቂና ባለዝና ብቻ ሳትሆኑ የሀገሩ ልሂቃንም ጭምር ናችሁና በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ የህዝቡ መሪዎች የመሆን ኃላፊነት አለባችሁ።
ዝናና ክብር ያለሀገርና ህዝብ ትርጉም የለውም። በሀገር መፍረስ ከሚመጣው አደጋም ማናችንም ተለይተን አንተርፍም። የወቅቱ ትግል ከፖለቲካ በላይ የሀገር ህልውና ጉዳይ መሆኑን በመገንዘብ ቢያንስ ስለአገዛዙ ያለንን ተቃውሞ በድፍረትና በጋራ ‘ጮክ ብለን…’ ልናሰማ ይገባል። በአንድ አምባ-ገነን መሪ ምክንያት ሀገር ሲፈርስ ዝም ብሎ ማየት “ባላገር” ነኝ ብሎ ከሚያምን ማንኛውም ዜጋ አይጠበቅምና የታሪክና የትውልድ ሃላፊነታችንን በጋራ እንወጣ።

ልደቱ አያሌው 
የካቲት 25 ቀን 2015 ዓ.ም




በእውቁ ፖለቲካኛ አቶ ልደቱ አያሌው የቀረበ ጥሪ‼

Star Wars, the movie: Google fights back
NEPMCC 
“Out of the blue”, Google and the tech giants are pushing back against Government initiatives to redress the imbalances created by the global digital empires among national and local communications enterprises.
Google announced, on February 5th, that it would eliminate 12,000 jobs in Canada. It did not say where or when. Meta/Facebook had previously threatened to block access to its platforms.
Their concern? Two pieces of legislation: Bill C-11 and Bill C-18, the Online Streaming Act, Online News Act, and Digital Charter Implementation Act. The tech giants view both as inimical to their economic interests. They want the government to “back off”. 
Canada is not alone in this high-takes poker game. Several countries, including, but not limited to, Australia, France and Italy, have made initiatives or taken measures to mitigate what some among their citizenry view as predatory practices in the field of creativity, advertising and journalism.
That may sound excessive to some. It is not for us to moralize, only to point out that the matters are sufficiently grievous that governments bemoan the techniques of moving income offshore to avoid paying taxes, sucking the advertising dollars out of the country and outsourcing the design work. 
These are also the life blood of Journalism and critical analysis for public debate.
Canada is in the process of adopting the Australian model as a solution: essentially compelling the Tech Giants to negotiate with qualified journalism enterprises to remunerate them with 25% of their editorial costs – to be determined according to set criteria. It is a slow process that may lead to Government decision, via its agency, the CRTC, at the end of nine (9) months.
The French have so far opted for commercial redress in European - $500 million in “unpaid taxes”. The Italians have initiated a model in Italy, and for the European Parliament, that calls for up to 70% reimbursement for news production and reproduction, over a ninety-day (90 day) period.
Google, Meta/Facebook etc. may argue for a hands-off approach but they are not entrusted with the need to safeguard or promote the public’s well-being. Governments are.                   
Legislation like Bill C-18 serves the needs of Canadians and bolsters government policy objectives associated with nation-building and with strengthening the fundamentals through which we share common values or build material and political goals that benefit all.
Generally, good governments try to expand opportunities associated with positive outcomes in this regard and to mitigate the challenges society meets, as it transforms from one era of cultural communications to the next. 
The rapid growth and expansion of digital technologies is one such challenge. It has become a matter of public concern virtually everywhere around the globe.
The Minister for Canadian Heritage and his colleague, the Minister for Innovation, Science and Industry agree. In a nine-page letter to the [new] Chair of the CRTC, dated Feb. 3, they note that these challenges can “undermine our culture, entrench inequality and unfairness in society and jeopardize democracy”.
They are talking about communications, freedom of speech, transparency, economic and political viability. More particularly, they express apprehension that the digital monoliths may be arrogating the creative and financial resources that small and medium sized communications enterprises like the members of the NEPMCC rely on for survival. 
It is not a small issue. Left unchecked, Giant Tech may spell the end of multilingual, multiethnic Press and Media. The ethnocultural, multilingual communities (as well as geographical communities) to which NEPMCC members reach out with news and analysis appropriate to their integration process may face a short lifespan.
Yet, as per the last census in 2021, that segment of the population which self identifies as neither Aboriginal/First Nations, Anglo or French comprises just under 25% of the total population. It is the only segment growing, numerically.Politically, they are indispensable to the country’s growth and development.


 


Star Wars, the movie: Google fights back

ሃይማኖት ብቻ !!!
ፖለቲካና ፖለቲከኛ ባልተገናኘበት የፖለቲካ ባህል ውስጥ ፖለቲከኛ መሆን ትርፉ ስቃይ ብቻ ነው። የኔ በምትለው ፖለቲካ ውስጥ የእነሱ የሆነውን ትጨፈልቃለሁ። በጥቅምህ የመጡ ከመሰለህ የያዙትን አጀንዳ ሁሉ ለማስጣል ራስህን ብቸኛ ቅዱስ ታደርጋለህ። የአለም ፖለቲካ ጠባይ ይኸ ነው። 

በኢትዮጵያ ሰማይ ስር በጠላትነት መፈራረጅን ሊያስቆም የሚችል ፖለቲካም ሆነ ፖለቲከኛ የለም። ጥላቻን መሰረት ያደረገ ፖለቲካ ይቅርታንና ርህራሄን የሚያውቅ ፖለቲከኛ ሊኖረው አይችልም። በጥላቻ መቃብር ላይ ራሱን መስዋዕት ማድረግ የማይችል ፖለቲከኛም የኢትዮጵያን ሁለንተናዊ ቁስል የመፈወስ ጉልበት አይኖረውም። የአገሪቷ ችግር ይኸ ይመስለኛል። 

የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ አሁናዊ አደጋ ዛሬ የተጀመረ ሳይሆን አስርተ አመታትን የተሻገረ ጥላቻ ወለድ ውጥን ነው። ዛሬ የተመለከትነው ውጤቱን ነው። አገሪቷ ተንገዳግዳ እስክትወድቅ ድረስ ነገም ሌላ መልክ ይዞ ይቀጥላል።  ሃይማኖትም ሆነ ምግባር የሌለው ትውልድ የመፍጠር ሁሉ አቀፍ ፕሮጀክትም ነው። ጠንካራ አገሮች የተፈረካከሱበትና ለሩስያና ለዩክሬን ወቅታዊ መካረር ስረምክንያት የሆነውም ይኸ ሀቅ ነው። የጋራ ጥቅምን ሰክኖ ከማየት ይልቅ የኔ ብቻ የሚል ባዕድ ፍላጎት። 

መፍትሄው ከፖለቲካና ከፖለቲከኞች ፈቀቅ ብሎ (ርዕዮተ ዓለማዊ ግጭት ስለሚጫናቸው ቤተክርስቲያኗንም ሆነ ህዝበ ክርስቲያኑን ያደናግሩታል ብየ ስለምሰጋና የትችትን በር ለመዝጋት ስለሚጠቅም) የተጀመረውን አንድነት አጠናክሮ መቀጠል፤ ሰክኖና ተደማምጦ ልባዊ ምክክር ማድረግ፤ ከቤተክርስቲያኗ ዋኖች ጋር ተመካክሮ ዘላቂ መፍትሄ ማበጀት ያስፈልጋል ። በምድረ ኢትዮጵያ  የምትገኘዋን አሐቲ ቅድስት ቤተክርስቲያን በእርግጥም የአገር ፈርጥ ማድረግ ይገባል። አጀንዳው ሃይማኖት ብቻ ሲሆን ነው በዕኩይ ፖለቲከኞች ከመጠለፍ አደጋ ተጠብቆ ማሸነፍ የሚቻለው።  

ኦርቶዶክስ አገር ናት በሚል ጥቅል  ሀሳብ ከመታጠር ወጥቶ ጉዳዩን አምልቶና አስፍቶ መረዳትና ማስረዳትም ይገባል።

አዎ ኦርቶዶክስ አገር ናት። ታላላቆቸ ቆነፀልከው እንዳይሉኝ እንጂ:-

በየጊዜው የተነሱ ፖለቲከኞች ወዲያና ወዲህ እያላጉ ሌላ ቀለም እንዲሰጣት አደረጉ እንጂ የእስልምናን፣ የካቶሊክን፣ የፕሮቴስታንትንና የአይሁድን እምነት በጨዋ ባህልና በትህትና ተቀብላ ያስተናገደች፣ በፍትህ ርቱዕ የምታምን፣ የብዝሀነት መሰረትና ስንዱ እመቤት ናት። እንደአለመታደል ሆኖ ቤተክርስቲያኗን ለመክሰስና ለመውቀስ ሲፈለግ "ቀዳሽና አንጋሽ" በሚል ምፀት ይሞግቷታል። በተቃራኒው በዚህ ሙሉ የስልጣን ክብር በነበረችበት ዘመን ለብዝሀነት መከበር የነበራትን አበርክቶ በደምሳሳው እናልፈዋለን። የዴሞክራሲ ፍልስፍና በውል በማይታወቅበት በዚያ ዘመን የመንግስት ድርሻ ስላለኝ እኔ ብቻ በሚል ጭፍን ብሂል አልታጠረችም። 

ጥንታዊ  መንግስታት በየዘመናቸው ለሚፈጥሩት የህልውና ስጋት ቤተክርስቲያኗን ተጠያቂ ማድረግ የፈጠረው ጥላቻ አምርረው በሚጠሏት ወገኖች በኩል ዱላ እንዲበዛባት አድርጓል። የቤተክርስቲያኗን መለያዎች ሁሉ ብንመለከት መለኮታዊ እንጂ ስጋዊ አይደለም። ስለአገር መሪዎች መፀለይ የቤተክርስቲያኗ ርቱዕ ግብረገብ መገለጫ እንጂ ሌላ ትርጉም የሚያሰጥ ሊሆን አይችልም። እነዚህንና መሰል ጉዳዮችን በመሰንጠቅ ልጆቿን መከፋፈል ያስተዛዝብ ካልሆነ በስተቀር የቤተክርስቲያኗን አገርነት አያጎድለውም። 

ቤተክርስቲያኗ ከአስራ ምዕት ዘለግ ባለው ታሪኳ ያቀፈቻቸው ምዕመናንና ምዕመናት ከአንድ ወገን ብቻ የተቀዱ ይመስል የፅርፈት ናዳ ማግተልተል ነውር ነው። ትክክል አይደለም እንጂ ትክክል ነው ቢባል እንኳ አሁን ላለንበት ሁኔታ የሚጠቅም እንጥፍጣፊ ፋይዳ የለውም። 

ሶርያዊ፣ ግብፃዊ፣ አርመናዊ፣ ሊቢያዊ፣ ቱርካዊ ፣ ግሪካዊ፣ ሮማዊ....አበውና እመው ተቀብላ በረከታቸውን ያገኘችና በቃላቸውና በህይወታቸው ከሚፈሰው የትምህርታቸው ጅረት የተደራጀችንና የፀናችን ቤተክርስቲያን የሆነ አውራጃ አክስዮን አድርጎ መፈረጅ "በሬ ሆይ በሬ ሆይ ሳሩን አየህና ገደሉን ሳታይ" አይነት መጤ ስሁት ትርክት ነው። 

ቀለም በጥብጣ፣ ብራና ዳምጣ፣ ብዕር ቀርፃ፣ ቋንቋን ከእነፊደሉ፣ የዘመን አቆጣጠር ፍልስፍናን ከእነቀመሩ ሰንዳ ከፍትሐነገስት እስከ ዘመናዊ ህገመንግስት አዘጋጅታ ስርአተ መንግስትን ላፀናችና የታሪክ መዛግብት ለሆነች አሀቲ ቤተክርስቲያን ፅርፈት አይገባትም። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያንን ለሁሉም እምነቶች አክብሮት እንዳላት በብዙ መለኪያዎች ማስረዳት ይቻላል። ለዚህ ነው ኦርቶዶክስ አገር ናት ይሚባለው። 

የጥላቻ ታሪክ መንስኤው የፖለቲከኞች እንጂ የቤተክርስቲያኗ አይደለም። አንድ አንድ በቤተክርስቲያኗ ስም የተነሱ ፀሀፍት ሆን ብለውና በቸልተኝነት የገደፉትንና የፀረፉትን ስህተት በመጥቀስ ቤተክርስቲያኗን አውራጃዊና ዘውጋዊ ካባ በማልበስ ማጠየም የክፉዎች ሴራ እንጂ ትክክለኛ መልኳ አይደለም። ከቤተክርስቲያን የስዕል ጥበብ ታሪክ ጋር በማያያዝ እገሌ ለሚባለው ንጉሰ ነገስት ታደላለች፣ እንዲወደስ ታደርጋለች የሚለው ክስ የወቅቱን ባህላዊ መስተጋብር (the cultural effect of state society relationship) በተዛባ መንገድ በመገንዘብ የሚመጣ ስሁት ብያኔ ነው። 

ይህንን ማንሳት ያስፈለገው ለአሁናዊው የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያንና አገሪቷ ላለችበት ፖለቲካዊ ምስቅልቅል ስረ ምክንያት የሆነውን የተቀናጀ ፖለቲካዊ ሴራ ለመጠቆም ነው። 

ፖለቲካ የቤተክርስቲያኗ ካንሰር ነው የምለው በምክንያት ነው።  ከቤተክርስቲያኗ መሰረታዊ እውነት በተቃርኖ የተሰለፉት ፖለቲከኞች ደግሞ የካንሰሩ መንስኤ ናቸው። አሁን ላይ ቤተክርስቲያኗን እየናጣት ያለው ግራና ቀኝ የተሰለፈ ፍፁም ገለልተኛ ያልሆነ የፖለቲካ ጨዋታ ነው። አገር የማፍረስ የቆየ ዕቅድ ያላቸው ፖለቲከኞች የአገር ምልክት የሆነችውን ቤተክርስቲያን በመከፋፈል ጀምረውታል።

ለቤተክርስቲያኗ የወገኑ የሚመስሉ ስውር ፖለቲከኞችም ከጀርባ ሆነው የቤተክርስቲያኗ አላማ ባልሆነ የትግል ስልት (አግላይና ከፋፋይ) መንፈሳዊ ቀለሟን ሲደልዙ ይስተዋላሉ።  ከችግሩ ፊት የሚታዩት አካላት ግን ህጋዊው፣ መንፈሳዊውና ሰማያዊው ሲኖዶስና ህገወጥ በሚል የተጠቀሱት የእምነት አባቶች ናቸው። 

የቤክርስቲያኗ ልጆች ይህንን ስውር ደባ በውል የተረዱት አይመስልም። እነዚህ የእፉኝት ፖለቲካ አቀንቃኞች ቤተክርስቲያንን የመሰንጠቅ ግባቸውን ካሳኩ በኋላ በሁሉም የኢትዮጵያ አውራጃዎች ለሚገኙ ምዕመናንና ምዕመናት የሚያተርፉለት ነገር ቢኖር ለቅሶና ዋይታ ጥርስ ማፋጨት ብቻ ነው። 

ከፖለቲካም ሆነ ከፖለቲከኞች ጥድፍያና ትንቅንቅ ፈቀቅ ብለን፣ ለመንፈሳዊና ሰማያዊ ዜግነት ያደላ ወይም የወገነ ስነልቦና ገንዘብ እናድርግ።  በባህርይ ክርስቶሳዊት የሆነችዋን ቤተክርስቲያንን እናስብ። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተክርስቲያንን በማጎሳቆል ወርቅ የሚጨብጡ የሚመስላቸው ስውር እጆች በተለይም የአገሬ ሰዎች አውራ እያጠፋችሁ መሆኑን ተረዱት። አውራውን ማጥፋት መንጋውን መበተን ነው። አንድ ቀን አውራ ሊያስፈልጋችሁ እንደሚችል ማሰብ ይጠቅማችኋል።


አቶ አብርሃም አለኸኝ፣ በሚኒስትር ደረጃ የዲሞክራሲ ሥርዓት ግንባታ አማካሪ ሥልጣናቸውን ለቅቀዋል

ዶግማና ቀኖና

ሰሞኑን “ዶግማ እንጂ የማይለወጠው፣ ቀኖና ሊሻሻልና ሊቀየር ይችላል” የሚል ነገር በተደጋጋሚ ሲነገር ሰምተናል፡፡ አባባሉ ከፊል እውነታ አለው፡፡ የተነገረው ግን፣ ለሕገ ወጡና ለተወገዘው ሢመት ሽፋን ለመስጠት ስለሆነ በዚህ አጋጣሚ ከላይ ባለው ርእስ ትንሽ ነገር ለማለት እሞክራለሁ፡፡

ዶግማ ምንድን ነው? ቀኖናስ?

ዶግማ በዓለም አቀፍ ጉባኤያት (ecumenical councils) የጸደቀ የኦርቶዶክሳዊት ቤተ ክርስቲያን እምነት ሲሆን፤ ቤተ ክርስቲያን ከአበው የተቀበለችውን እምነት የምትገልጥባቸው አስተምህሮዎች ደግሞ doctrines ይባላሉ፡፡ ለምሳሌ፡- “ኢየሱስ ክርስቶስ የባሕርይ አምላክ ነው” ይህ ዶግማ ነው፤ “ድንግል ማርያም ወላዲተ አምላክ ናት” ይህም እንደዚሁ፡፡ የክርስቶስን አምላክነት ለማይቀበሉ አርዮሳውያን፣ ቅድስት ቤተ ክርስቲያን የቅዱስ አትናቴዎስ ዘእስክንድርያን አስተምህሮ (doctrine) ተከትላ መልስ ሰጥታለች፤ ስትሰጥም ትኖራለች፡፡ ድንግል ማርያምን ወላዲተ አምላክ (Theotokos) ብለው ለመቀበል ለሚቸገሩ ንስጥሮሳውያን ደግሞ፣ እንዴት ቅድስተ ቅዱሳን ማርያም “ወላዲተ አምላክ” እንደምትባል የምንገልጥበት ወይም የምናስተምርበት ዶክትሪን፣ ቅዱስ ቄርሎስ ዘእስክንድርያ ያስተማረው ትምህርት ነው፡፡

እነዚህ አስተምህሮዎች በዓለም አቀፍ ጉባኤያት የተወሰኑ ሲሆን፣ ውሳኔያቱን ከተጨማሪ ጉዳዮች ጋር የቤተ ክርስቲያን አበው በቀኖናት (canons) አጽድቀዋቸዋል፡፡ ለምሳሌ እንደ አውሮጳውያኑ አቆጣጠር በ325 ዓመተ እግዚእ (AD) የተጠራው ጉባኤ ኒቅያ 20 ቀኖናት አሉት፡፡ እነዚህንና ሌሎቹን ዓለም አቀፋዊና ብሔራዊ ውሳኔያት፣ ኦርቶዶክሳዊት ቤተ ከርስቲያን Holy Canons (ቅዱሳት ቀኖናት) በማለት ትጠራቸዋለች፡፡ ስለዚህ እነዚህ ቅዱሳት ቀኖናት በመንፈስ ቅዱስ መሪነት በዓለም አቀፍ ጉባኤያተ አበው የጸደቁና የቤተ ክርስቲያንን ዶግማ የሚያንጸባርቁ (ከዶግማዋ ጋር የሚስማሙ እንጂ፣ የማይጋጩ) ናቸው፡፡

“ቀኖናት ይሻሻላሉ/ ይለወጣሉ?” የሚል ጥያቄ ቢነሣ፣ መልሱ “እንደ ቀኖናው አይነት ይወሰናል፤ የሚለወጥና የማይለወጥ አለ” ነው፡፡ ለምሳሌ የክርስቶስን የባህርይ አምላክነት ወይም የመለኮትና ትስብእትን ተዋሕዶ አስመልክቶ ቅዱሳን አባቶቻችን የወሰኗቸው ቀኖናት Dogmatic Canons ስለሆኑ ማንም ተነሥቶ ሊለውጣቸው አይችልም፡፡ Practical የሆኑ ጉዳዮችን በሚመለከቱ ቀኖናት ላይ ግን፣ በሐዋርያት መናብርት የተሾሙ አበው ወይም የእነርሱ ተከታዮች (ተላውያነ አበው) የሆኑ የብፁዓን ሊቃነ ጳጳሳት ጉባዔ (ቅዱስ ሲኖዶስ) ማሻሻያ ማድረግ ይችላል፡፡ ማሻሻያ ከተደረገባቸው practical canons መካከል አንዱን ልጥቀስ፡፡ በጥንቷ ቤተ ክርስቲያን፡- ቅስና መሾም የሚገባው ሰው 30 ዓመት የሞላው እነደሆነና ኤጲስቆጶስ ደግሞ በ50 ዓመቱ መሾም እንዳለበት የሚደነግግ ቀኖና ነበር፡፡ በሂደት ግን ቤተ ክርስቲያን ተምረውና በቅተው ለተገኙ ልጆቿ 30 ወይም 50 ዓመት ባይሞላቸውም የቅስና እና ጵጵስና መዓርግ ሰጥታለች፡፡ 

ወገኖች! Apostolic Succession (ሐዋርያዊ ሰንሰለትን) በመጠበቅ ተወዳዳሪ የሌላት ኦርቶዶክሳዊት ቤተ ክርስቲያን ላለፉት 2000 ዓመታት በተቀደሰው ትውፊት (Holy Tradition) አማካኝነት ቅዱሳት መጻሕፍትንና ከእነርሱ የሚመነጨውን ርቱዕ (የቀና) አስተምህሮ ያስረከበችን፣ ማንም የመሰለውን መላምት እያመጣ ከቀጥተኛው (ኦርቶዶክሳዊ) መንገድ እንዳይወጣ አጥር ሆነው የሚጠብቁ Holy Canons (ቅዱሳት ቀኖናት) ስላሏት ነው፡፡ ይህን ለመረዳት ኦርቶዶክሳዊት ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ያለውን የአምልኮ ውበት እና ሥርዓት፣ Protestantism ውስጥ ካለው ቀውስ (chaos/anarchy) ጋር በማነጻጸር መረዳት ይቻላል፡፡

 “ቀኖና የሚሻሻል ነገር ነው” በሚል ጥራዝ ነጠቅ አነጋገር፣ በዘመናት ተፈትኖ ያለፈውንና በምድር ላይ ሆነን ሰማያዊ ሐሴትን እንድንለማመድ የሚያደርገንን ኦርቶዶክሳዊ ሥርዓተ አምልኮ ሸርሽረን ወደ ፕሮቴስታንታዊ ሥርዓት አልበኝነት እንዳንገባ ጥንቃቄ ልናደርግ ይገባል፡፡

የአኰቴተ ቁርባን ጸሐፊው እና የቀድሞው የቅድስት ሥላሴ ዩኒቨርስቲ ዲን ቀሲስ ዶክተር መብራህቱ ኪሮስ ገብሩ

ዶግማና ቀኖና...ቀሲስ ዶክተር መብራህቱ ኪሮስ ገብሩ

 - ብርሃኑ  አድማስ  አንለይ
...የተፈጸመው ድርጊት ለብዙዎቻችን እጅግ አሳዛኝ፣ አስደንጋጭ፣ አዋራጅ እና ቅስም ሰባሪም ነው። ይልቁንም ደግሞ አንዳንድ እጅግ የምናከብራቸው እና የምንወድዳቸው ብቻ ሳይሆን የምናምናቸውም አባቶች ጭምር መካተታቸው የበለጠ እንድናዝን አድርጎናል። ይህም የዕውቀታችንን ውሱንነት ብቻ ሳይሆን መታመን መጥፋቷን፣ ፈተና እና ችግር እንኳ ቢኖር እርሱን ተቋቁሞ ማለፍ የመቻል አቅም መሳሳቱን፣ ፍቅረ ሲመትም ክንፍ አውጥቶ መብረሩን ይፋ አድርጎ አስጥቶታል።

በርግጥ የጊዜ ጉዳይ ካልሆነ በቀር ይህን መሰል ጥፋቶች እንደማይቀሩም የመጣንበት መንገድ አመላካች ነበር። ጌታችን በወንጌል “አልቦ ዕፅ ሠናይ ዘይፈሪ ፍሬ እኩየ፣ ወአልቦ ዕፅ እኩይ ዘይፈሪ ፍሬ ሠናየ” ሲል እንደገለጸው የመጣንበት የሲመት መንገድ የዚህ ዓይነት ፍሬ ላይ ሊያደርሰን እንደሚችል ብዙዎች ተናግረው ነበር፤ ይታወቃልም። የመጣንበት የሲመት ባህልም እንበለው መንገድ እጅግ ብዙ ጉድለቶች እና ውሱንነቶች እንደነበሩበት ቢያንስ አሁን እንኳ ዝም ልንል አንችልም። ዛፉ መልካም ከሆነ ፍሬው መጥፎ ሊሆን አይችልም የሚለውን የጠቀስኩት ለዚህ ነው። እውነቱን ለመናገር ከልክ ያለፈ ይሉኝታ እና ምን አገባኝ ብዙ ጥፋቶችን እያከተተለ እንዳመጣብን ለመረዳት አይቸግርም። ከዚህ በኋላ ግን እንታገስህ ብንለው ራሱ ችግሩ አይታገሰንም። እንቻልህም ብንለው ሞልቶ ፈስሷል እና አንችልም። መጠን የለሽ የጎጠኝነት፣ የተንኮል፣ የበቀለኝነት፣ የሌብነት፣ የጉቦ እና የቡድነኝነት ዛፋችን ያፈራውን ፍሬ ነው ዛሬ የተመለከትነው። ቅዱስ ጳውሎስ ሐዋርያ “ዘዘርዐ ሰብእ የአርር” – ‘ሰው የዘራውን ያጭዳል' እንዳለ በገላትያ መልእክቱ ያጨድነው በዘመናት የዘራነውን መሆኑን ልንክድ አንችልም። በዚህ ጉዳይ አብረን ንስሐ ገብተን መታረም እንችላለን ብዬም አላምንም። ፈጽሞ ሲያጠፋን ግን ከዚህ በላይ ዝም ብለን ልናየው የሚገባን አይመስለኝም። ልምምጥም ሆነ ልመናም የሚያስፈልገው አይመስለኝም። የሚያስፈልገው ወደ ሕግ እና ሥርዓት ቀጥ ብሎ መግባት ብቻ ይመስለኛል። ይበቃል! በእውነት ይበቃል። ከዚህ በላይ ምን ልንሆን እንችላለን? ሹመትም ሆነ ምደባ በሕግ እና በሥርዓት ብቻ መፈጸም አለበት ። ይህ እስካልሆነ ድረስ ችግሩ ይቀጥላል ብቻ ሳይሆን እንደጠፉት ሀገሮች እና ዛሬ እንዲህ ነበሩ እየተባለ እንደሚነግርላቸው እኛም እንጠፋለን። ዐፅመ ሐዋርያት እና ሰማዕታት ከተከማቹባት፣ ሦስቱ ዐለም አቀፍ ጉባኤዎች ከተካሔዱባት፣ እኛ ከምንቀድሳቸው ዐሥራ አራት ፍሬ ቅዳሴዎች ውስጥ ከስምንት ያላነሡት ካመጣንባት፣ ዮሐንስ አፈወርቅ፣ ባስልዮስ ዘቂሳርያ፣ ጎሮጎርዮስ ዘእንዚናዙ፣ ጎርጎርዮስ ዘኑሲስ ካስተማሩባት እና ከገለገሉባት የቁስጥንጥንያ መንበር ሙሉ በሙሉ መጥፋት መማር ካልቻልን ከምን ልንማር እንችላለን በእውነት? እንደ እኔ ሕመማችንን በአግባቡ ካልታከምነው እንደ ጋንግሪትም በድን ያደረገውን ቆርጠን ካልጣልነው ሙሉ በሙሉ መጥፋታችን የሚቀር አይመስለኝም። ስለዚህ ከይሉኝታ መጋረጃ ወጥተን ነገር ግን ደግሞ ሕግ እና ሥርዐት ጠብቀን በችግሮቻችን ላይ መዝመት መጀመር አለብን ብዬ አምናለሁ።  ምን ምን ችግሮቻችን ላይ ቆራጥ እርምጃዎች መውሰድ እንችላለን? ለዛሬው እንደ አርእስተ ኃጣውዕ ያሰብኳቸውን ሦስቱን አነሣለሁ። 

1) ባዕድ እጅ 

አቡነ ቴዎፍሎስን ለማውረድ ደርግ አንድ ኮሚቴ አቋቁሞ ነበር ይባላል። ኮሚቴው የተሐድሶ ኮሚቴ ይባል ነበር አሉ። ለዚህ ኮሚቴ በሰብሳቢነት የተሾሙት ደግሞ አንድ እጃቸው አርትፊሻል ነበረ። ታዲያ ብዙ የቤተ ክህነት ሊቃውንትን በደብዳቤ እያስገደዱ ወደ ኮሚቴው ሲያስገቡ መልአከ ብርሃናት ተስፋ ወርቅነህ የሚባሉት ሊቅ በእኒህ ሰብሳቢ የተፈረመ ደብዳቤ ሲደርሳቸው አዝነው ቤተ ክርስቲያን ባዕድ እጅ ገብቶባታል የምትሆነውን እንጃ ብለው ነበር፤ ቅኔም ተቅኝተውበት ነበር ይባላል። 
 
ይህች ባዕድ እጅ ከዚያ ዘመን አንሥቶ እስካሁን ድረስ ትበጠብጣለች። ምንም እንኳ በየዋሕ ምእመናን፣ በጉባኤ ቤት መምህራን፣ በስውራን ቅዱሳን እና በየቦታው ባሉ ደጋግ ካህናት እና አገልጋዮች መኖር ምክንያት ረድኤተ እግዚአብሔር ስላልተለየን ፈጽመን ባንጠፋም በየዘመናቱ እየወረድን፣ እየተዋረድን እዚህ መድረሳችን ግን ከማንም የተሰወረ አይደለም። 

ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ማትያስ ወደ መንበረ ፕትርክናው ከመምጣታቸው በፊት ጥሩ የምርጫ ሕግ እንዲኖረን እና በመጨረሻም በድምፅ ከተመረጡት ሦስት አባቶች መካከል ፓትርያርክ የሚሆነው በጸሎት እና በዕጣ ይለይ የሚለውን ረቂቅ ለማስቀረት ይህች ባዕድ እጅ ብዙ ሚና ተጫውታለች ። በተለይ አንተን ነው ፓትያርክ የምናደርግህ እያሉ ፖለቲከኞቹ ያባበሏቸው እና ቅዠት ውስጥ የከተቷቸው ሰዎች እና ደጋፊዎቻቸው ያለ ይሉኝታ ተቃወሙት ። አሁንም ድረስ ልባቸው ተላላ የሆኑና ከዚያ የማይማሩ ሰዎችን ስናይ እጅግ እንገረማለን፣ እናዝናለንም። በእውነት ልብን ያደማል። እስከመቼስ ሲደበቅ ይኖራል? 

ይህች ባዕድ እጅ ከባድ የምትሆነው ደግሞ ሁሌም ቤተ ክህነት ውስጥ ባለ እና እጁ በተቆረጠችበት ሰው በተቆረጠችበት እጁ ምትክ በባለሞያዎች እውነተኛ እጅ መስላ የምትቀጠል በመሆኗ ነበር። ይህች እጅ እስካሁን ታቦካለች፣ ትጋግራለች፣ ትሾማለች ፣ ትሽራለች ። ተላላ ልቦችን እያባበለች ወደ ጥፋት ገደሏ ትከታለች። እከብር ባይ ልቡናዎችን በሕልም ዐለም ይዛ ትጠፋለች፣ በምናባዊ ሹመት ታሳብዳለች ። ዛሬ በማኅበራዊ ሚዲያ እንዳየሁት ዛሬ ከተሾሙት ውስጥ ከመሾማቸው በፊት እንደ ጳጳስ ለብሰው ፎቶ የሚነሡ ነበሩበት ፤ ይገርማል፣ ያሳዝናል። ይህች እጅ የቅባት ጳጳሳትን በጥንቃቄ አዋልዳለች ።  መንበረ ሰላማ የጵጵስና መንበረ ተክለ ሃይማኖት ደግም የእጨጌነት እንጂ የፓትርያርክ አለመሆኑን እንኳ የማያውቁ ሰዎችን አሰባስባ በትግራይም ታገሣለች ። ይህች ባዕድ እጅ አሁንም የልዩነት ገደላችን ትቆፍራለች፣ ታሰፋለች፣ ታስፋፋለች ።  በእነዚህ ዘመናትም በሕጉ እና በተግባሩ መካከል ያለውን ገደል አስፍታ አስፍታ በአብርሃምና በነዌ መካከል ያለውን ገደል አድርጋዋለች ። በእውነት ያሳዝናል። 

ይህች እጅ ግን ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ መወገድ አለባት ። የምትወገደው ደግሞ እኛ ቆርጠን ስንነሣ ነው። ግብጾች አሁን ያላቸውን የምርጫ ሕግ ያወጡትን እና ብዙ ተደራራቢ የቆየ ችግራቸውን የፈቱት ሁሉም ምእመን በተሳተፈበት ሁለት ዐመት ተኩል በፈጀ ውይይት እና በመጨረሻም ሕግ አውጥተው በመፈጸም ነው። ቫቲካንም የፖፕ ምርጫውን በተዘጋ ቤት እና በጢስ ብቻ እንዲታወቅ አድርጋ በሯን የቆለፈችው ይህችን የባዕድ እጅ ላለማስገባት ነበር። ሌሎች አብያተክርስቲያንም ይህችን እጅ ቆርጠው ጥለው ቀኖናዊነታቸውን ለማስከበር በቅተዋል። እኛ ጋር ግን አሁንም ድረስ በየድስቱ እየገባች ታማስላለች ። እስከመቼ ግን እንዲህ ልንቀጥል እንችላለን? ይህች ባዕድ እጅ መሰብሰብ ይኖርባታል። 

2) የምእመናን ድርሻ የረሳ ኢቀኖናዊ ሲመት

Gezahegn Mekonnen, [Jan 24, 2023 at 6:10:50 PM]:
በቀኖናችን በሚሾምበት ሀገረ ስብከት ያሉት ምእ...


በቀኖናችን በሚሾምበት ሀገረ ስብከት ያሉት ምእመናን ያለተቀበሉት ሰው በጵጵስና እንዳይሾም የተከለከለ ነው። እኛ ሀገር ግን ያለው የተገላቢጦሽ ነው ማለት ይቻላል። ሌላው ቀርቶ ከላይ ያነሣናትን ባዕድ እጅ ጉልበት የሰጣት ይሔው የክርስቶስን በጎች ምእመናንን ፈጽሞ የረሳ እና የተወ ኢቀኖናዊ ሹመት ነው ማለት ይቻላል። ይህ ኢቀኖናዊ ድርጊት ቢያንስ ከዚህ በኋላ በፍጹም ሊኖር አይገባውም። ይህ ቀደም ብሎ ተጀምሮ ቢሆን ኖሮ እንዲህ በአንድ ሌሊት 25 ሰው ተሹሞ ሊያድር አይችልም ነበር። ምንም እንኳ ብቸኛ ምክንያቱ ይህ አለመኖሩ ባይሆንም ይህ ጉዳይ እስካሁን ለደረስንበት ውስብስብ ችግር አስተዋጽዖው ከፍተኛ መሆኑ ይታየኛል። ምክንያቱም በዘር የተሾመ በዘር ይሾማል። በፖለቲካም የተሾመ በፖለቲካ ይሾማል። በኮታ የገባ ኮታዬ ከዚህ በላይ ነው ብሎ ማሰቡ አይቀሬ ነው። በአንዱ ተገፍቻለሁ የሚለውም ወደ ሌላው ይጠጋል።
 
3) ጎጠኝነት

በአሜሪካን ሀገር እምነታቸውን ወደ ምሥራቅ ኦርቶዶክስነት የቀየሩ አንድ አሜሪካዊ አባት በአሜሪካ የሚኖሩ የተለያዩ የምሥራቅ ኦርቶዶክስ አብያተ ክርስቲያንን የአስተዳደር ሁኔታ ይተቻሉ። የሚተቹት አንድ ኦርቶዶክስ ከሆንን እና በአንድ ሀገር ከኖርን ለምንድን ነው የግሪክ፣ የሩሲያ ፣ የሰርቢያ፣ የሮማኒያ፣ ... እየተባባልን የምንለያየው? ለምን በአንድ መንበር እና አስተዳደር ውስጥ አንሆንም የሚለውን ሀሳባቸውን ለማስረዳት ያነሡት ጥያቄ አለ። አትናቴዎስ አሁን ቢመጣ የትኛው ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ነው የሚሔደው? ዮሐንስ አፈወርቅ፣ ባስልዮስ፣ ጎርጎርዮስ፣ ኤፍሬም፣ ... ቢመጡ የትነው የሚሔዱት? እኛስ ማንኛውን ነው የምንጋብዘው ወይም የምንቀበለው የሚለውን ጥያቄ በማንሣት በተለያየ ሀገር እንኳ መከፋፈል እንደሌለባቸው ይሞግታሉ። 

እኛ ደግሞ በአንድ ሀገር እንኳ ሆነን ቅዱሳኑን ሳይቀር የዚህ እና የዚያ አካባቢ እያልን እናቃልላለን። እጅግ እጅግ ምሳሌ የማይግኝለት ጎጥኝነት ውስጥ መኖራችንን መደበቅ አይቻልም። በዚህ ገምተናል፣ ተግማምተናልም። ባለፉት ሹመቶች እንኳ እገሌ ከዚህ አካባቢ ዘር አለበት እየተባሉ ዕጩ ከሆኑበት ሀገረ ስብከት የተተውትን እንዴት መርሳት ይቻላል። ያ መራራ ሒደት ነው ዛሬ ይህን መራራ ውጤት ያመጣው። ዛፉ መራራ ከሆነ ፍሬውም መራራ ነው የተባለው ነዋ እየሆነ ያለው። እነዚህን ችግሮች ፊት ለፊት መግጠም እና ማሸነፍ እስካልቻልን ድረስ እየተነቃቀፍን፣ እየተማማን፣ እየተጠላላን፣ እየተነዋወርን እንደምንጠፋ ምንም ጥርጥር የለውም።  ይህን ሁሉ ለዚህ ከፍታ ያበቃችው ግን ያች ባዕድ እጅ መሆኗን አምናለሁ።  እነዚህ ለዚህች ባዕድ እጅ ጓንትና መሣሪያ ሆነው የሚያገለግሉ ስለሆነ በፍጥነት ካላሻሻልናቸው ውኃ ሲወስድ እያሳሳቀ ነው እንደሚባለው እየተሳሳቅን እና እየተሳለቅን ልንጠፋ እንችላለን።
ድክመቶቻችን አርመን ከችግሮቻችን ወጥተን ለማየት እንድንችል ልዑል እግዚአብሔር በቸርነቱ ይርዳን፤ አሜን።
ብርሃኑ  አድማስ  አንለይ

የቤተ ክህነታችን ሦስቱ አርእስተ ኃጣውዕ

Let's avoid a Deja Vu 
The visit to Mekelle by a delegation of federal government officials, the quick resumption of flights, banking and telecom services showed peace could be achieved quickly  when politicians turn away from the destructive path of war. The excitement on both sides was palpable. The emotional family reunion after the first commercial flight to Mekelle underscores the trauma and toll of the conflict on civilians. While we should all rejoice in this speedy process, caution is required to avoid repeating mistakes from our recent past. The Mekelle-Finfinne rapprochement of the past weeks resembles the peace deal with Asmara four years ago. The speed toward normalisation of relations, the excitement of politicians on both sides, the weaponization of public emotion, and the quick tendency to say 'let bygones be bygones' without properly reflecting on and addressing the root causes of the conflict are chilling reminders of what happened in the summer of 2018 with the Ethio-Eritrea detente. Therefore, while the speedy implementation of the Pretoria and Nairobi Agreements must be supported and encouraged, we should not get carried away or fail to lay down mechanisms for lasting peace and justice properly. A few points to consider: 
First, it seems the appearance of normalisation is moving way faster than detailed agreement on substantive issues that led to the conflict. Let alone the issue of political settlement that is needed for long term assurance for peace, the Cessation of Hostilities lacks important details. It is important to remember that mutual mistrust between politicians in Mekele and Finfinne led to the outbreak of the war. The Nairobi agreement on DDR mentions in passing the (re)integration of armed combatants, which suggests no agreement was reached in this regard. Thus, since the Pretoria and Nairobi Agreements stipulate that there can only be one military force, a detailed agreement on the reintegration of armed forces who fought on both sides will be essential for removing the mutual insecurity and suspicion of one another. Both parties should ask and answer: How many of the Tigrayan forces will be reintegrated into ENDF? What would be the fate of former Tigrean members of ENDF who were decommissioned and who are reportedly still in detention? Will they be reinstated? Aside the still fresh scars of the horrible war that will take a long process of rehabilitation and reconciliation, will the leadership and people of Tigray feel secure enough under ENDF protection without adequate representation of their commanders and soldiers in the rank and file of  the federal army? What would adequate mean? What would be the reaction of other stakeholders to reintegration of Tigrean forces into ENDF and the proportion? These and other issues  need serious negotiation and the agreements reached should be made public so that we don’t go back to fear mongering and conspiracy theories (some have already begun alluding to unwritten deals.)  These might be controversial and sensitive subjects and leaders might fear discussing them could spoil the excitement of the time. Yet we rather debate them today uncomfortably, than go back to war in the future. 
Importantly, speaking of DDR, the focus should not be only on Tigrean combatants. Currently, it is estimated that there  are close to a million soldiers at various battlefields in Ethiopia (ENDF, TDF, Amhara SF & Fano, OLA). The country's economy cannot support more than 150k standing army at best. This means some 800k soldiers need to go through DDR, if and when political settlement is reached to a satisfying level whereby fighting groups agree to lay down arms . We cannot simply disarm, demobilise and send home these battle hardened soldiers. We have to reintegrate them either into federal or regional security forces or into the public workforce. Reintegrating into federal forces has ramifications for power politics, hence, requires political negotiations and agreement. Reintegrating the young combatants into society requires resources and job creation schemes, which makes substantial outside funding crucial. Failure to think proactively to secure the required resources and agreements will end in the botched implementation of DDR for Tigray and the rest of the country. The breakdown of the DDR process means the peace deal won't last. 
Second, it is crucial not to turn the Tigray peace agreement into another tactical gamble or war pact. In 2018, while we were celebrating the Asmara-Finfinne peace deal, seeds were being sown for another war. Basically, the systematic exclusion of Tigray from the Ethio-Eritrea rapprochement and the propaganda that accompanied the celebrations was seen as an Finfine-Asrama war pact against Mekelle. This created a sense of existential threat in Tigray, leading to preparations for self-defence, political brinkmanship, and finally the breakout of the war. Once again, we are witnessing narratives that resemble the 2018 botch. Some internal and external actors are openly pushing the narrative that frames the Mekelle- Finfinne deal as a tactical pact against Asmara and Bahir Dar. They should be reassured not threatened. We should avoid replacing one war coalition with reconfigured new one. Unfortunately, so far, we see the opposite signs. It is critical to correct course before mutual suspicions degenerate into the severing of relations and potential confrontation. It is unwise and dangerous. For one reason or another, Eritrea has been part war coalition that fought in Tigray; for sustainable peace to be materialised, they should be brought on board of the peace train. We need train with multiple wagons, a peace and normalisation process with multiple tracks. 
Since the shortcomings of the Asmara-Finfinne agreement led to suspicion, mistrust, and (mis)interpretations by various actors. Institutionalising the agreement, including through formal ratification, will help build confidence and contribute to the sustainability of peace in Tigray and other parts of Ethiopia. There is a lot of emphasis on withdrawal of Eritrean forces from Tigray. They should.But that will not be the end of the problem unless the military disengagement is followed by political engagement. There shall be Makele-Asmara-Finfine deliberation on implementation of Algiers agreement and beyond. Ethiopia-Eritrea relation has more direct socio-economic and security impacts on Tigray. Likewise, developments in Tigray have serious consequences for Asmara. Tigrean and Eritreas leaders have long been bogged down with belief that security of one will only be assured with complete destruction of the other. We hope that the recent war has shown  complete destruction of any of the national forces in the region is not possible, hence, coexistence is a necessity. 
The the path to sustainable peace and productive bilateral relation  Ethiopia and Eritrea necessarily passes through Tigray. Its matter of geography and history. Hence, normalization of relation between Asamara-Mekele is essential  for peaceful and productive Ethio-Eritrean bilateral relation Long before breakout of the Tigray war, we have  argued that an Asmara-Finfine agreement that excludes Mekele will not lead to peace but potential cause for war. Once again, a Mekele-Finfine deal that  threatens Asmara will not lead to stability, but potential to another chaos with reconfigured alliances and shifting battlefields.
Third, similarly the Amhara region has also been part of and significantly affected by this conflict. The Mekelle-Finfinne patch-up will affect them in many ways. The process must not make them feel excluded. Sense of exclusion by Amhara elites will have far-reaching consequences for peace and stability in the country and the region. The immediate impact will be on Oromo-Amhara relations as we have already began witnessing. Amhara political actors have already began framing the Mekele-Finfine peace making process as Oromo-Tigray reliance. Since perception is often more important than reality in  in such fragmented and polarized polity, this should not be taken lightly. If the Oromo-Amhara relation further deteriorates with other actors playing catalysts of the conflict, the center cannot hold and integrity  of the Ethiopian State will be in serious danger.
 Fourth, bringing sustainable peace to Northern Ethiopia also requires ending conflicts elsewhere in the country. As long as the war continues in Oromia, Benishangul Gumuz, and other regions, the Tigray agreement will either fall apart or become just another war alliance. Thus, comprehensive negotiations with OLA and other armed forces need to commence right away. Unless the Northern Peace process is made inclusive of all the warring parties and the war with OLA is contained through negotiations, there is high possibility South-Central parts of Ethiopia will the new battlefields where those who were fighting in the North and their external sponsors  will renew their confrontation, directly or through proxies.
My point is that the various conflicts in Ethiopia and the Horn region are interconnected with complicated waves of alliances. As with the Asmara-Finfinne agreement, the Finfinne-Mekelle deal is bound to make a major realignment of forces. Unless peace initiatives are made to hold a positive dividend for major stakeholders involved in conflicts, ending one war could be the beginning of another, and even many more wars. While rejoicing in the ending of this ugly chapter of war in Tigray, let’s be diligent not to ignite or exacerbate another. The economy is in shambles. People are hurting. There is no sense of physical and economic security. The public wants respite from war, partisan propaganda, and lawlessness. Ethiopia can no longer  afford to gamble with shortsighted tactical manoeuvres that risk venturing into another round of wars.